Veiligheidsschoenen evolueren voorbij de traditionele normen

De werkvloer kan een broeinest zijn van gevaarlijke situaties, van struikelen over kabels tot ongelukken met zware machines. Gelukkig zijn er veiligheidsschoenen die fungeren als bodyguards voor uw voeten. Niet alleen het beschermingsaspect, maar ook het belang van comfort en uitstraling worden daarbij steeds meer erkend.

Verschillende types

Veiligheidsschoenen zijn ingedeeld in categorieën volgens Europese normen, op basis van het beschermingsniveau dat ze aanreiken. Deze indeling helpt bij het selecteren van de juiste schoen voor specifieke werkomstandigheden. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste categorieën:

• S1 veiligheidsschoenen:
  S1 schoenen bieden basisbescherming voor droge werkomgevingen. Ze beschikken over een gesloten hiel, antistatische eigenschappen, energieabsorptie in de hiel, en een olie- en benzinebestendige zool. 
  
  
• S1P veiligheidsschoenen:
  Naast de kenmerken van S1, hebben S1P schoenen extra penetratiebescherming dankzij een tussenzool die beschermt tegen scherpe objecten zoals spijkers. Hierdoor zijn ze aangewezen voor werkomgevingen met een verhoogd risico op scherpe voorwerpen, zoals in de bouw of installatiewerken.
  
  
• S2 veiligheidsschoenen:
  Met dezelfde beschermende kwaliteiten als S1 en extra waterafstotende eigenschappen zijn S2-schoenen uitermate geschikt voor werkomgevingen met incidenteel watercontact, zoals in de logistiek, landbouw en buitenwerk in natte omstandigheden.
  
  
• S3 veiligheidsschoenen:
  S3 schoenen combineren de kenmerken van S2 met een penetratiebestendige tussenzool, vergelijkbaar met S1P, en hebben bovendien een geprofileerde loopzool voor extra grip. Door deze veelzijdige eigenschappen zijn S3 schoenen inzetbaar in uiteenlopende werkomstandigheden.
  
  
• S4 veiligheidslaarzen:
  Volledig waterdicht en gemaakt van materialen zoals pvc of PU, bieden S4-laarzen dezelfde bescherming als S1, met extra eigenschappen zoals antistatisch, olie- en benzinebestendigheid, en schokabsorptie in de hiel. Deze laarzen zijn bij uitstek geschikt voor omgevingen waarin volledige waterdichtheid en hygiëne van tel zijn, zoals de voedingsmiddelenindustrie en de landbouw.
  
  
• S5 veiligheidslaarzen:
  S5-laarzen combineren de eigenschappen van S4-laarzen met extra bescherming dankzij een penetratiebestendige tussenzool en een antislip-geprofileerde buitenzool. Ze zijn ideaal voor gebruik in omgevingen waar waterdichtheid, weerstand tegen perforatie en uitstekende grip noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld op bouwplaatsen of in natte industriële sectoren.

Nieuwste categorieën

• S6 veiligheidsschoenen:
  Met een antislipzool en waterafstotend bovenwerk bieden deze schoenen uitgebreide bescherming in natte werkomgevingen. Ze zijn aangewezen voor situaties waarin bescherming tegen water en impact gewenst is, zonder verdere vereisten zoals penetratiebestendigheid of chemische resistentie.
  
  
• S7 veiligheidsschoenen
  Een S7-veiligheidsschoen is in veel opzichten een S3-veiligheidsschoen, maar dan aangevuld met de WR-norm, die aangeeft dat de schoenen waterdicht zijn en bestand tegen onderdompeling (tot wel 80 minuten bij direct contact). Verder beschikt dit type over een gesloten hiel, antistatisch eigenschappen en een hak die energie absorbeert. De zool is brandbestendig en beschermt tegen perforatie en zware voorwerpen.

WAT ZEGT DE WETGEVING?
Veiligheidsschoenen moeten voldoen aan de EN ISO 20345-norm, die specifieke eisen stelt aan onder andere schokabsorptie, doorboorbestendigheid en antislipzolen. Daarnaast kunnen er per sector aanvullende vereisten gelden, zoals antistatische eigenschappen voor elektronische omgevingen. De norm werd in 2022 herzien, met een overgangsperiode die loopt tot 2027. Tot eind 2027 mogen veiligheidsschoenen nog voldoen aan de norm EN ISO 20345:2011, zolang het certificaat niet is verlopen. Certificatie volgens deze 2011-norm is mogelijk tot 10 november 2024, waarna het typekeuringscertificaat nog maximaal vijf jaar geldig is, dus tot uiterlijk 10 november 2029.

Werkgevers zijn wettelijk verplicht om een risicoanalyse uit te voeren volgens de Codex over het welzijn op het werk, om de risico’s voor de voeten van werknemers in kaart te brengen. Bij geïdentificeerde risico’s, zoals vallende of scherpe voorwerpen, gevaarlijke stoffen of elektrische gevaren, moet de werkgever passende veiligheidsschoenen beschikbaar stellen.

De kosten voor veiligheidsschoenen en andere persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) zijn volledig voor rekening van de werkgever. Deze PBM moeten kosteloos aan de werknemers worden verstrekt wanneer zij aan risico’s worden blootgesteld.

DE ROL VAN PREVENTIEADVISEURS
Preventieadviseurs spelen een cruciale rol bij de implementatie van veiligheidsschoenen op de werkvloer. Ze beginnen met een risicoanalyse om te bepalen welke gevaren werknemers kunnen tegenkomen. Op basis hiervan adviseren ze over de geschikte types veiligheidsschoenen, denk aan schoenen met stalen neuzen of antislipzolen. Daarnaast geven ze voorlichting en training aan medewerkers over het belang van deze schoenen en hoe ze correct moeten worden gebruikt. Ook monitoren ze het gebruik en zorgen ze ervoor dat de schoenen voldoen aan de wettelijke normeringen.

Waarmee rekening houden?

(Neus)bescherming

Bij de keuze voor veiligheidsschoenen is de neusbescherming van essentieel belang. De meest voorkomende opties zijn stalen en composieten neuzen. Stalen neuzen bieden robuuste bescherming tegen vallende voorwerpen, al wegen ze iets meer. Composieten neuzen daarentegen zijn lichter, bieden vergelijkbare bescherming en zijn volledig metaalvrij, wat hen ideaal maakt voor werkomgevingen waar geen metaal toegestaan is.

In sectoren met de hoogste veiligheidseisen wordt vaak gekozen voor extra “overneusbescherming”. Dit houdt in dat de schoenneus is voorzien van een slijtvaste laag van polyurethaan, rubber of ander duurzaam materiaal, wat de levensduur van de schoen aanzienlijk verlengt. Daarnaast zijn er modellen beschikbaar die niet alleen de neus, maar ook de middenvoet en enkel extra beschermen, waardoor stabiliteit en veiligheid tijdens het werk verder worden vergroot.

Hoog of laag model?

Voor buitenwerk kiezen professionals vaak voor halfhoge modellen vanwege de extra bescherming, terwijl lage modellen populair zijn bij binnenwerk vanwege het hogere comfort. De keuze wordt mede beïnvloed door het seizoen, de werkomgeving en de geldende veiligheidsnormen.

Over het algemeen bieden hogere modellen meer ondersteuning aan enkel en kuit, en bieden ze betere bescherming tegen opspattende vonken of metaaldeeltjes. Daarentegen zorgen lage schoenen voor meer bewegingsvrijheid en zijn ze koeler tijdens warme periodes. Elektriciens schakelen steeds vaker over op hogere schoenen, vanwege het toenemend aantal werklocaties op bouwplaatsen.

Inlegzolen

Inlegzolen verminderen vermoeidheid door schokken te absorberen en de druk gelijkmatig over de voet te verdelen, wat vooral tijdens lange werkdagen merkbaar is. Daarnaast zorgen ze voor een betere ventilatie, vochtafvoer en isolatie in koude maanden, waardoor het draagcomfort verder toeneemt. Naast klassieke dempende of anatomisch gevormde zolen bestaan er tegenwoordig ook innovatieve oplossingen die de schoen op de breedte van de voet afstemmen, voor een persoonlijker en aangenamer gevoel.

Waterbestendigheid

S3-schoenen zijn vochtbestendig, wat betekent dat ze waterafstotend zijn, maar niet volledig waterdicht. Ze geven m.a.w. slechts beperkte bescherming tegen waterinfiltratie. Voor langdurig gebruik in zeer natte omstandigheden zijn er waterdichte schoenen ontwikkeld met een speciaal membraan. Daarnaast vormen kunststof laarzen een alternatief, waarbij polyurethaan aanzienlijk lichter en flexibeler is dan pvc. Er is eveneens een toenemende vraag naar combinaties van waterdichtheid en ademend vermogen, vooral in sectoren zoals de bouw, waar werknemers zowel droog als comfortabel willen blijven in wisselende weersomstandigheden.

Hoe beweegt de markt?

Sneakerfication

Vakmensen stellen vandaag hogere eisen aan veiligheidsschoenen dan ooit tevoren. Waar het vroeger vooral draaide om veiligheid en functionaliteit komt daar nu een duidelijke verwachting bij op het vlak van design. De jonge generatie wil schoenen die er goed uitzien. Deze trend wordt vaak omschreven als ‘sneakerfication’: veiligheidsschoenen die qua look en feel niet moeten onderdoen voor moderne sneakers.

BOA®-sluitingen

Het BOA-sluitingssysteem is een gepatenteerd mechanisme dat het aan- en uittrekken van veiligheidsschoenen aanzienlijk sneller en gemakkelijker maakt. Traditionele veters maken plaats voor een sterke roestvrijstalen draad die verbonden is met een handige draaiknop. Hiermee stel je de pasvorm nauwkeurig af, vergrendel je alles stevig en maak je de schoenen met één beweging weer los. Doordat losse veters worden vermeden, dragen BOA-sluitingen ook bij aan extra veiligheid.

Verschuivingen in materiaalkeuze

De keuze voor leder (aan de buitenkant) of textiel (als voering) in veiligheidsschoenen blijft vandaag de dag relevant. Het prijskaartje is in dat opzicht zeker van tel, maar de markt is momenteel ook bezig met een verschuiving van microvezel naar leer en omgekeerd vanwege de onzekerheden in de wereldwijde economie. Tegelijk blijft de aandacht voor de technische eigenschappen en materialen van de klassieke veiligheidsschoen overeind staan. Denk bijvoorbeeld aan stoffen zoals PUTEK, die waterdichtheid combineren met ademend vermogen, en daarbovenop nog eens licht en slijtvast zijn. Ook gerecycleerde materialen vinden steeds vaker hun weg naar zolen, bovenmateriaal en voeringen.

Steeds lichter

Aansluitend op bovenstaande worden veiligheidsschoenen steeds vaker vervaardigd van lichtere materialen zoals aluminium, glasvezel of composiet, ter vervanging van de traditionele stalen neuzen. Het gebruik van lichtere materialen heeft als voordeel dat de schoenen minder zwaar zijn en bovendien beter isoleren tegen koude voeten. Belangrijk om te weten is dat deze lichtere materialen nog steeds voldoen aan dezelfde veiligheidsnormen als stalen neuzen.

De tijd waarin veiligheidsschoenen enkel beschikbaar waren in heren- of unisexmodellen ligt definitief achter ons

Damesmodellen

De tijd waarin veiligheidsschoenen enkel beschikbaar waren in heren- of unisexmodellen ligt definitief achter ons. Steeds meer fabrikanten richten zich op het ontwikkelen van schoenen die specifiek zijn afgestemd op de anatomie van de vrouwenvoet. Deze damesmodellen zijn geen eenvoudige, verkleinde varianten van herenschoenen, maar doordacht ontworpen met oog voor pasvorm, comfort en veiligheid. Ze zijn doorgaans smaller, wat zorgt voor een optimale aansluiting op de voet en minder wrijving. Ook de vorm van de neus is subtieler en eleganter, zonder dat dit ten koste gaat van de beschermende eigenschappen.

Met medewerking van Allshoes Professional Footwear, Cortina (Safety Jogger), Blåkläder, Dassy, Delta Plus, J Dubois, Milwaukee, Sievi, Uvex Safety en Würth